فرآورده های لبنی علاوه بر این که منبع غنی پروتئین منشاء حیوانی محسوب می شوند، از نظر انرژی زایی نیز بسیار با ارزش بوده و ارزش غذایی- زیستی بسیار بالایی را برای انسان داراست. این فرآورده ها سرشار از ویتامینهای محلول در آب هستند که تقریبا تمام این دسته از ویتامینهای مورد نیاز بدن را تأمین می نمایند.

شیر حاوی کلیه ویتامینهای محلول در چربی و مواد معدنی(به ویژه کلسیم) در حد مناسب نیز بوده، به عنوان بهترین منبع کلسیم در میان مواد غذایی محسوب می شود، به نحوی که در کشور های توسعه یافته تا 85 درصد از کلسیم مورد نیاز بدن افراد از طریق شیر و غذا های لبنی تامین می گردد.

 

شیر و فراورده های آن یکی از مهم ترین بخش های رژیم غذایی انسان در نقاط مختلف جهان است، شیر از دیرباز به عنوان غذایی کامل شناخته می شود و آن را غذای سلامتی می نامند.

شیر و لبنیات، منبع بسیار خوبی برای تأمین پروتئین مورد نیاز بدن است. کلسیم موجود در شیر و لبنیات از نرمی استخوان، کندی رشد، خرابی دندان ها در کودکان و پوکی استخوان در بزرگسالان پیشگیری می کند. مصرف 2- 3 لیوان شیر در روز می تواند نیاز بدن به کلسیم را در افراد بالغ تامین کند. فسفر به همراه کلسیم در تشکیل استخوان و استحکام آن موثر بوده و در ساخت بافت های عضلانی، مغز و اعصاب دخالت می نماید.

شیر حاوی بعضی از ویتامین ها مانند آ، ب 12 ، ب 2 ، ب 1 است. کمبود ویتامین آ باعث شب کوری، ناراحتی های چشمی و کاهش مقاومت بدن در برابر بیماری های عفونی می گردد. کمبود ویتامین ب 1 باعث بی اشتهایی، بی حوصلگی،خستگی جسمی و روحی می گردد.

عوارض کمبود ویتامین ب 2 در بدن عبارتند از: پوسته پوسته و خشک شدن پوست اطراف دهان، گوش و بینی در موارد شدید کمبود، در بینایی اختلال به وجود می آید.

با مصرف روزانه 2 لیوان شیر حدود 50 درصد نیاز بدن افراد بالغ به این ویتامین تامین می شود. برای افراد بزرگسال سالم روزانه 2 واحد یا بیشتر ازگروه شیر و لبنیات توصیه می شود. زنان باردار و شیرده می بایستی حداقل روزانه 3 واحد از این گروه مصرف کنند.

نکاتی در خصوص مصرف لبنیات:

از خرید شیر خام (غیر پاستوریزه)حتی الامکان خودداری کنید. اگر به دلایلی مجبور به استفاده از شیر خام غیر پاستوریزه هستید، حتما آن را جوشانده و 10 دقیقه در حال جوش به هم بزنید.

شیر خام (غیر پاستوریزه) را به هیچ وجه قبل از جوشاندن در یخچال نگذارید. ظروف مورد استفاده برای شیر غیر پاستوریزه پس از مصرف، باید با آب و مایع ظرفشویی شسته شوند.

گاهی به شیر فاسد جوش شیرین میزنند تا دلمه نبندد،بنابراین از خرید شیر کیلویی بپرهیزید. شیر پاستوریزه بعد از خرید، باید حتما در یخچال و در دمای صفر تا 4 درجه سانتی گراد،برای مدت 48 ساعت نگهداری شود.

بنابراین از نگهداری شیر پاستوریزه در خارج از یخچال خودداری کنید.اگر شیر پاستوریزه بیشتر از 48 ساعت در یخچال باقی بماند و علایم فساد و بریدگی در آن مشاهده نشود ، قبل از مصرف آنرا حداقل به مدت یک دقیقه بجوشانید.

از خرید پنیر تازه" جدا" بپرهیزید . پنیر تازه در صورتی قابل مصرف است که به مدت دو ماه در آب نمک داخل یخچال باقی بماند تا از آلودگی های میکروبی عاری شود.

از خرید خامه ی غیر پاستوریزه به هر شکلی خودداری کنید.کره ی بسته بندی شده پاستوریزه تنها به مدت یک هفته در یخچال قابل نگهداری است،اگر می خواهید مدت بیشتری آن را نگهداری کنید، باید در فریزر گذاشته شود.

از مصرف کره غیر پاستوریزه خودداری کنید. هنگام خرید کشک مایع دقت کنید تا علایم کپک زدگی و بوی نامطبوع نداشته باشد و قبل از مصرف آن را به مدت 10 تا 20دقیقه بجوشانید.

از شیر پاستوریزه شده کم چربی ( 2 درصد یا کمتر( استفاده کنید، پنیر های تهیه شده از شیر پاستوریزه استفاده کنید، بستنی هایی بخورید که از شیر پاستوریزه تهیه شده باشد.

حتما قبل از مصرف هر نوع کشک مقداری آب به آن اضافه کنید و حداقل 5-10 دقیقه در حال بهم زدن بجوشانید. مقدار قند بستنی بالاست. بنابراین توصیه می شود در مصرف آن زیاده روی نکنید.

به دلیل بالا بودن میزان نمک استفاده شده در تهیه کشک توصیه می شود که از انواع کم نمک استفاده کنید.بهتر است از شیر و لبنیاتی که با ویتامین D غنی شده اند، استفاده کنید، زیرا این ویتامین برای جذب بهتر کلسیم بسیار مفید است.

اگر شما بیماری "عدم تحمل لاکتوز" را دارید، شیر بدون لاکتوز و یا پنیر های سفت و ماست را مصرف نمایید.

هنگام خرید شیر به تاریخ انقضای آن توجه کنید. ظرف شیر را تا هنگام مصرف بسته و به دور از مواد بودار نگهداری کنید.

استفاده از شیر استریل شده برای حمل در مسافرت های خارج از شهر مناسب تر است. این نوع شیرها را )در صورت بازنشدن( می توان تا 4 ماه در دمای محیط نگهداری کرد.

"عهدیه مرادی" کارشناس تغذیه بالینی دانشکده تغذیه و علوم غذایی

پایان خبر